Fren sistemi nedir?
Fren sistemi aracın hızını azaltan ve gerektiğinde durmasını sağlayan bir sürüş kontrol sistemidir ve güvenli bir sürüş için araçta bulunan önemli donanımlardan biridir.. Araçların kaza yapmasını engelleyecek en önemli hususlardan biri olduğu için fren sisteminden çok yüksek güvenilirlik ve dayanıklılık beklenmektedir.
Fren sisteminin temel amacı, araçların her türlü iklim ve yol şartlarında hızlı ve güvenli bir biçimde durabilme yeteneğine sahip olmasıdır. Bu bakımdan aracı güvenli bir şekilde durdurmak, aracın hızında istenmeyen ivmelenmeyi engellemek ve yavaşlamayı sağlamak ve duran aracı yerine sabitlemek fren sisteminin temel görevlerindendir.
Fren sistemi çeşitleri nelerdir?
Motorlu araçlarda birbirinden bağımsız üç farklı fren sistemi kullanılabilir:
El freni: Park edilen aracın olduğu yerde sabit kalması için kullanılır.
Ayak freni: Araç hızının kontrol edilmesi ve aracın durdurulması için kullanılır.
Yardımcı frenler: Bazı araçlarda ayak frenleriyle beraber kullanılan yardımcı fren sistemleridir.
Fren sistemleri ana hatlarıyla hidrolik frenler (klasik hidrolik frenler, vakum yardımlı hidrolik frenler, hava yardımlı hidrolik frenler), mekanik frenler, havalı frenler, elektrikli frenler olmak üzere 4’e ayrılır.
Diskli fren sistemi arızaları ve olası sebepler
Frenleme sırasında aracın bir tarafa çekmesi: Fren pabuçları çarpık, ön düzen ayarları bozuk, pistonlar yerine yapışmış ya da balatalar yağlanmış olabilir. Fren pabuçlarının çarpık olması da aracın bir tarafa çekmesine sebebiyet verebilir.
Fren pedalında fazla boşluk olması: Sistemde hava vardır ya da fren hidroliği azalmış tır. Sistemde hava vardır ya da fren hidroliği azalmıştır.
Fren pedalında titreşim olması: Fren diski incelmiştir.
Frenlerin çok ısınması: Sistemde kalıcı bir basınç bulunuyor ya da güç freni çalışmıyor olabilir. Sürücünün sürekli frene basması da frenlerin ısınmasına sebebiyet verebilir.
Frenlerden ses gelmesi: Balatalar aşınmış, balata yüzeyleri camlaşmış ya da disk kalipere sürtüyor olabilir.
Teker silindirinin kaçırması: Piston lastik segmanları arızalı olabilir ya da pistonda çizik veya korozyon vardır.
Frenin tutmaması: Pabuç ve balata uygun şekilde yerleştirilmemiş olabilir. Lastik segman arızalı olabilir. Hidrolik sistemde hava kalmıştır ya da hava alma ventili açık kalmıştır. Merkez silindir lastik segmanı kaçırıyor olabilir. Keçeler şişerek pistonlar yapışmış ya da fren servosu arıza yapmış olabilir. Hidrolik sistemde sızıntı bulunabilir.
Fren pedalının sertleşmesi: Fren servosu çalışmıyor ya da kaliper pistonları yapışmış olabilir.
Frenleme için ekstra kuvvet gerekmesi: Balatalar yağlanmış ya da fren servosu çalışmıyordur.
Kampanalı fren sistemi arızaları belirtileri ve olası sebepler
Fren yaparken aracın bir yöne çekmesi: Teker silindiri arızalıdır, balataların tümü aynı değildir, fren balataları yağlanmıştır, fren hidrolik borusu tıkanmıştır ya da fren pabuçları ayarsızdır. Bunların dışında fren balatalarına hidrolik bulaşması ve fren sper tablasının gevşekliği araçların fren esnasında bir yöne doğru çekmesine sebebiyet verir.
Frenlerden birinin tutukluk yapması: Pabuç geri getirme yayı arızalıdır. Hidrolik borulardan biri tıkanmıştır. Fren pabuçları ayarsızdır. Tutukluk yapan fren teker silindiri arızalıdır.
Bütün frenlerin tutukluk yapması: Fren çubuk bağlantıları ayarsızdır veya fren merkez silindiri arızalıdır.
Fren pedalının yumuşak olması: Hidrolik sistemde hava vardır veya fren pabuçları ayarsızdır.
Frenlemenin ekstra kuvvet gerektirmesi: Fren balataları yanmış, ısınmış veya ıslanmıştır. Pabuçlar ayarsızdır, hidrovak çalışmıyordur ya da fren kampanası camlaşmış ve parlak bir hale gelmiştir.
Fren pedalının düşmesi: Fren merkez silindiri aşınmıştır. Çubuk bağlantısının ayarı normal değildir. Fren balataları aşınmıştır. Fren hidroliği bitmiş veya seviyesi düşmüştür. Fren pabuçları ayarsızdır. Hidrolik sistemde hava vardır.
Fren hidrolik seviyesinin düşmesi: Fren merkez silindiri veya fren teker silindirinde kaçak vardır. Hidrolik boru bağlantıları gevşektir ya da borular hasar görmüştür.
Frenlerin hassas olması: Pabuçlar ayarsızdır. Kampanalar çizilmiştir. Fren siper tablaları gevşemiştir. Hidrovak arızalanmıştır. Yanlış balata kullanılmıştır. Fren balataları greslenmiştir veya yağlanmıştır.
Frenlerin ses yapması: Balatalar veya kampanalar aşınmıştır. Pabuçlarda çarpıklık vardır veya pabuç perçinleri gevşemiştir. Parçalarda gevşeklik vardır.
Frenleme esnasında ikaz lambasının yanması: Basınç diferansiyel supabı, lamba ya da ön veya arka kısımlardan biri arızalıdır.
Fren merkez pompası arızaları ve olası etkiler
Çek valfinin arızalanması: Çek valf görevini yapmadığında, basın azalır ve frenler geç devreye girer.
Merkez silindiri veya pistonlarının aşınması: Hidrolik sıvının piston arkasına sızıntı yapmasına ve basıncın istenen değere ulaşamamasına neden olur.
Merkez pompası pistonu geri getirme yaylarının kırılması: Fren pedalına kuvvet uygulanmadığı zaman pistonlar geriye, geri getirme yaylarının kuvvetiyle gelir. Yaylar arızalanırsa kontrol supabı yerine oturmayacağından sistemde gerekli basınç korunamaz. Bu durumda frene bastığımız zaman fren sistemi geç devreye girer.
Hidrolik seviyesinin azalması: Merkez silindirinin deposundaki çatlak veya fren hatlarında meydana gelen kaçaktan kaynaklanır. Bu durumda frenleme etkisi tamamen veya kısmen azalır.
Merkez pompası pistonu lastik segmanlarının arızalanması: Lastik segmanların aşınması veya deforme olması halinde, frenleme esnasında, basınçlı hidrolik pistonun arka tarafına sızar. Bu durumda frenin etkisi azalır.
Hidrovak arızaları ve olası etkiler
Hidrovak geri alma yayının arızalanması: Yay arızalandığında diyafram boş konumda tam olarak geri gelemez. Bu durumda fren etkisi azalır.
Hidrovak diyaframının delinmesi veya yırtılması: Diyaframın iki tarafı arasında basınç farkı oluşamayacağından sadece pedal kuvveti ile frenleme yapılır. Frenleme kuvveti azalır, fren mesafesi artar.
Fren boru ve hortum arızaları
Fren kuvvetinin bütün teker silindirlerine ait fren mekanizmasına eşit olarak iletilmesi için boru ve bağlantılarının hatasız çalışması hayati önem arz eder. Bu bakımdan fren hortumları veya borularında aşınma, yırtık, sürtünme, eziklik olmaması, boru ve alıcılarda yağ kaçağı bulunmaması gerekir. Fren boruları zamanla deforme olacağından boruların belli aralıklarla kontrol ettirilmesi, eskimiş veya yıpranmış fren hortumlarının mutlaka değiştirilmesi güvenli bir sürüş için çok önemlidir.
En sık karşılaşılan arızalar; boruların sıçrayan bir cisimle yağlanması, aşırı paslanması, uygun olmayan kelepçelerle birbirine tutturulması, burkulması, şişmesi, eğilmesi, yırtılması veya çatlamasıdır.
Limitör arızaları
Limitörler, frenleme esnasında, aracın yük dağılımına uygun olarak fren merkez pompasından gelen basınçlı hidroliğin ön ve arka tekerleklere uygulama miktarını ve zamanlamasını düzenler. Araç kullanımında ve yol testinde limitör arızasından şüphelenildiğinde gerekli kontrollerin yapılması ve yenisi ile değiştirilmesi önem arz eder.
El freni arızaları
Kampana tipi el frenleri arızaları: El freni teli kopabilir, fren teli kampana levyesinden kurtulabilir, el freni kolunun dişlileri aşınabilir veya kırılabilir, el freni ayarı yanlış yapılabilir.
Diskli tip el freni arızaları: El fren teli kopabilir, kalipere hareket ileten levye eğilebilir veya el fren kolu dişlileri aşınıp kırılabilir.
Elektromekanik park freni arızaları ve olası sebepler
Araç gösterge panelinde el freni lambası yanıp sönüyorsa, elektrikli el freni sadece kısmen uygulanmış veya bırakılmış ya da elektrikli el freninde bir sorun var demektir. Sık karşılaşılan sorunlar içerisinde elektromotor arızası, motor ile dişli arasındaki kayışın kopması, iletken kopukluğu dikkat çeker.
Havalı fren sistemi arızaları ve olası sebepler
Frenlerin ani kavraması: Fren kampanası eğilmiştir veya pabuç geri getirme yayları zayıflamış ya da kırılmıştır.
Frenlemenin zayıflaması: Fren ayarı düşüktür. Fren pedal valfi arızalıdır. Balata ve kampanalar aşınmıştır. Fren hava odalarında kaçak vardır. Fren hava basıncı düşüktür. Fren kampanası eğilmiştir. Hatlarda tıkanıklık ya da daralma vardır. Fren balataları yağlanmıştır.
Frenlerin çalışmaması: Frenler ayarsızdır. Balatalar yağlanmıştır. Hava boru ve hortumlarında tıkanıklık vardır. Fren sisteminde yeterli hava basıncı yoktur. Fren pedal valfi arızalıdır.
Frenlemenin tekerlekler arasında eşit dağılmaması: Fren hava körüklerindeki yaylar eşit değil ya da zayıftır.
Depolardaki hava basıncının düşmesi: Kompresör arızalıdır veya hava filtresi tıkanmıştır. Boru ve bağlantılarda kaçak vardır. Kompresör kasnak kayışı kaçırıyordur. Sistem valflerinde birisi veya birkaçı arızalıdır.
Tur Assist tarafından tüketicinin beğenisine sunulan On Road yol yardım paketleri, yolculuk sırasında sizin ve sevdiklerinizin başına gelebilecek onlarca aksiliğe karşı tek telefonla çözüm üretir.
On Road Pratik ve On Road Plus yol yardım paketleri, araç arızalarından benzin bitmesine, lastik sorunlarından anahtar kaybolmasına kadar geniş bir yelpazede aracınızı güvence altına alır, gerekli durumlarda aracınızın servise çekilmesini sağlar. Hatta ani yaralanma ve hastalık durumunda en uygun kabul edilen herhangi bir nakil aracıyla, sizi en yakın tıbbi merkeze götürerek koruma altına alır.
On Road yol yardım paketlerimizi www.yolyardimturkiye.com sitemiz üzerinden de kolayca satın alabilirsiniz!
Türkiye sınırları içerisinde nerede olursanız olun, yol yardım hizmetleri veya yalnızca bilgi almak için, 7 gün 24 saat bizi 0850 202 47 80 numaralı telefondan bizleri arayabilirsiniz!
Araç Arızaları kategorimize geri dönebilir ya da ısıtma bujisi arızaları hakkında bilgi alabilirsiniz
